تحصیل در رشته های آوسبیلدونگ آلمان (Ausbildung) یکی از راه‌های آسان مهاجرت به این کشور فوق‌پیشرفتهٔ اروپایی است. لغت آوسبیلدونگ در زبان آلمانی معنای تعلیم، آموزش و کارآموزی می‌دهد و در این چند صباح اخیر و با آسانتر شدن یک سری از قوانین مرتبط، بیشتر بر سر زبان‌ها افتاده است. اما اینکه آوسبیلدونگ چیست و شامل چه کسانی می‌شود، رشتههای آوسبیلدونگ آلمان چه هستند و چه مزایایی در این شیوهٔ مهاجرت به آلمان وجود دارد، سوالاتیست که تا انتهای این مطلب به پاسخ آنها پی خواهیم برد.
آوسبیلدونگ
آوسبیلدونگ چیزی در مایه‌های آموزشی فنی و حرفه‌ای خودمان است. اینکه فرد را در قالب یک دورهٔ عملی و تئوریک آموزش می‌دهند و مستقیما برای بازار کار آماده می‌کنند. آلمان کشوری با ۸۳ میلیون جمعیت است و قوی‌ترین اقتصاد اروپا را دارد. در واقع بیراه نیست اگر بگوییم که آلمان تا حدودی جور کل اقتصاد اروپا را می‌کشد و از لحاظ پیشرفت علمی و صنعتی در بالاترین جایگاه ممکن قرار دارد. اما جدی‌ترین مشکل آلمان که با گذشت زمان جدی‌تر هم می‌شود، رشد منفی جمعیت است.
جمعیتی که در حال پیر شدن هستند و دیگر سنشان آنچنان که باید مناسب یک سری از مشاغل نیست. و اینجاست که دولت آلمان طرح Ausbildung را از آستین در میاورد تا شاید بخشی از فقدان نیروی کار و جمعیت جوانش را به این طریق جبران کند. پس به طور کلی آوسبیلدونگ، یک دورهٔ کارآموزی و به قولی فنی حرفه‌ای ۲/۵ تا ۴ ساله است که در یک موسسهٔ خاص و در یک بازهٔ زمانی تعیین شده سپری می‌شود تا در انتهای دوره، صلاحیت لازم را برای ورود به بازار کار فراهم کند.
انواع آوسبیلدونگ
دو نوع آوسبیلدونگ وجود دارند که با دو اصطلاح Dual (دوگانه) و Educational (آموزشی) شناخته می‌شوند. در مورد اول یعنی دوآل یا به قول خود آلمانی‌ها Duale فرد کارآموز در یک دورهٔ فنی و حرفه‌ای شرکت می‌کند و عملا با یک تیر دو نشان می‌زند. یعنی علاوه بر آموزش تئوریک، در یک کمپانی تعیین شده کارآموزی می‌کند و دقیقا در دل بازار کار قرار می‌گیرد و ماهی ۴۵۰ تا ۱۲۰۰ یورو حقوق می‌گیرد.
نوع دوم که به آوسبیلدونگ آموزشی یا به قول آلمانی‌ها schulische شهرت دارد هم یک دورهٔ فنی است که نسبت به مورد قبلی آن جنبهٔ کارآموزی در یک کمپانی را ندارد. در این شیوه فرد مشاغل مختلفی را با توجه به رشته‌ای که انتخاب کرده می‌آموزد و عملا با دریافت یک دیپلم حرفه‌ای قابل قیاس است. نکتهٔ دیگر اینکه در این گونهٔ آوسبیلدونگ، خبری از بورسیه تحصیلی نیست و حقوقی هم دریافت نخواهید کرد و باید مبلغی در حدود ۱۰۰۰۰ یورو برای اثبات تمکن مالی جهت دریافت ویزا داشته باشید.
چه کسانی میتوانند برای آوسبیلدونگ اپلای کنند؟
آوسبیلدونگ شرایط عجیب و غریبی ندارد اما ترجیحا برای کسانی مناسب است، که با مسائل فنی میانهٔ خوبی دارند و به هر دلیلی لزومی به رفتن به دانشگاه نمی‌بینند و مسیر سریع‌تری را تا بازار کار می‌پسندند. کسانی که دارای مدرک لیسانس یا ارشد هستند، شاید از نظر آکادمیک جایگاه بهتری داشته باشند اما این تحصیل‌کردگان وقتی صحبت از استخدام و بازار کار در میان باشد، بر خلاف کارگران متخصص و نیروهای فنی و حرفه‌ای، تضمینی برای یافتن شغل ایده‌آلشان نخواهند داشت.
از آنجایی که آوسبیلدونگ یک دورهٔ فنی و حرفه‌ای محسوب می‌شود، نیازی به پیش‌نیازهای زیادی ندارد اما زبان آلمانی قطعا جزو این پیش‌نیازهاست. در ادامه به تعدادی از شرایط لازم برای شرکت در این دوره‌ها اشاره می‌کنیم:
- دیپلم دبیرستان
- بیمه درمانی
- تمکن مالی (حدود ۷۰۰ یورو در ماه)
- معرفی محلی برای اقامت
- مدرک زبان آلمانی B1 (در برخی موارد B2)
- انگیزه نامه (برای برخی از کورس‌ها)
- رزومهٔ کاری مرتبط (شانس پذیرش و دریافت ویزا را بالا می‌برد)
محبوب‌ترین رشته های آوسبیلدونگ آلمان کدام هستند؟
یکی از مزایای این شیوهٔ مهاجرت، تنوع بسیار بالای رشته‌ها و مشاغل آن است. گفته می‌شود که آلمان بالغ بر ۳۰۰ موقعیت شغلی مختلف دارد و جالب اینجاست که برای تمام آنها یک کورس آوسبیلدونگ وجود دارد. هر برنامه‌ای میتواند یک سری نیازمندی‌ها و الزامات خاص خودش را داشته باشد و پیش‌نیازهای متفاوتی بطلبد. اما روی هم رفته، تعدادی از آنها هستند که جزو محبوب‌ترین و پردرآمدترین رشتههای آوسبیلدونگ آلمان محسوب می‌شوند.
- Dental Hygienists - تکنسین دندان - ۳۳۰۰ یورو
- Real Estate Agents - مشاور املاک - ۳۰۰۰ یورو
- Nurse - پرستار - ۲۹۰۰ یورو
- Truck Driver - راننده ماشین سنگین - ۲۵۰۰ یورو
- Air traffic controller - کنترل ترافیک هوایی - ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ یورو
- Aircraft mechanic - مکانیک هواپیما - ۳۱۰۰ یورو
- Bank clerk - کارمند بانک - ۲۵۰۰ تا ۲۹۰۰ یورو
- Policeman - پلیس - ۳۳۰۰ یورو
- Ship mechanic - مکانیک کشتی - ۲۷۰۰ یورو
- Biologielaborant - تکنسین آزمایشگاه - ۲۷۰۰ یورو
- Senior caregiver - بهیار و مراقب سالمند - ۲۶۰۰ یورو
- Mason - کارگر ساختمان - ۲۴۰۰ یورو
- IT specialist - متخصص آی‌تی - ۲۴۰۰ یورو
- Investment fund manager - متخصص مدیریت سرمایه ۲۵۰۰ یورو
- A merchant insurance and Finance - متخصص بیمه - ۲۴۰۰ یورو
- Media technologist - متخصص فنی رسانه - ۲۸۰۰ یورو
- Technical system planner and product designer - برنامه‌ریز سیستم و طراح محصول - ۲۹۰۰ یورو
- Social Security Specialist - متخصص تامین اجتماعی - ۲۵۰۰ یورو
- Physics laboratory technician - تکنسین آزمایشگاه فیزیک - ۲۲۰۰ یورو
- Mechatronic - تکنسین مکاترونیک - ۲۹۰۰ یورو
- Administrative specialist - متخصص اداری - ۲۰۰۰ یورو
- Undertaker - کارمند کفن و دفن - ۲۲۰۰ یورو
- Electronics Technician - تکنسین الکترونیک ۲۰۰۰ یورو
- Civil Servant - کارمند دولتی - ۲۲۰۰ یورو
کدام یک از رشته های آوسبیلدونگ آلمان مناسب من هستند؟
همانطور که در بخش قبلی اشاره شد، هر یک از این رشته‌ها پیش‌نیازهای خاص خود را دارند. اما جدا از بحث پیش‌نیازها، علایق و ترجیحات فرد و چشم‌انداز مالی آن شغل یا دورهٔ آموزشی به خصوص شاید بهترین و ملموس‌ترین فاکتوری باشد که می‌توانیم در نظر بگیریم. خوبی آلمان این است که همیشه به کارکنان کاربلد و حرفه‌ای یا به قولی skill worker نیاز دارد و حالا حالاها این نیاز برقرار است. مثلا در سال ۲۰۱۸ چیزی نزدیک به شصت هزار موقعیت آموزشی در آلمان خالی ماند و امروز هم نیاز مبرم این کشور صنعتی به نیروهای متخصص کاملا محسوس است.
این نیاز در برخی صنایع و بخش‌ها مثل بهداشت و درمان، ساخت و ساز، فناوری اطلاعات، رستوران‌داری و پذیرایی، نانوایی، قصابی، فناوری‌های تهویهٔ هوا و بسیاری زمینه‌های دیگر پررنگ‌تر است و هر سال با تغییرات کوچکی همراه می‌شود. یک کارآموز در آلمان به طور متوسط حدود ۹۰۰ یورو دستمزد می‌گیرد که رقم چندان بدی نیست. اما یک سری رشته‌ها هم هستند که میانگین دستمزدشان در حوالی ۵۰۰ و ۶۰۰ یورو است و باید بخشی از هزینه‌های زندگی را با تمکن مالی خودشان جبران کنند.
فراموش نکنیم که در دودوتا چهارتای دستمزدها، نباید مالیات را از قلم بندازیم. مثلا برای همان ۹۰۰ یوروی مفروض، فرد تنها ۷۷۷ یورو دستمزد خالص می‌گیرد و باقی را به صورت خودکار پای مالیات می‌دهد. بنابراین داشتن دستمزدی در حدود ۵۰۰ یورو در دوران گذراندن آوسبیلدونگ، نمی‌تواند جوابگوی مخارج زندگی فرد در آلمان باشد. مثلا مشاغل خدماتی مثل کارگر رستوران یا متخصص زیبایی یا آرایشگر یا صندوق‌دار، در حالت عادی ماهانه بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ یورو دستمزد می‌گیرند و به آنصورت وقتی برای یک کسب و کار جانبی نخواهند داشت. پس باز هم تاکید می‌کنیم که در هنگام انتخاب مسیر و دورهٔ مورد نظر، مسائل مالی را در اولویت حساب و کتاب قرار دهید.
مزایای آوسبیلدونگ یا آموزشی فنی و حرفه‌ای در آلمان چیست؟
همانطور که پیشتر اشاره کردیم برای بسیاری از افراد، دسترسی سریع‌تر به بازار کار نسبت به آموزش آکادمیک اولویت دارد. برای اینگونه افراد آموزش فنی و حرفه‌ای بهترین گزینهٔ ممکن است چرا که میتوانند:
- در حین آموزش، کار کنند و عملا درآمد داشته باشند
- نیازی به اثبات تمکن مالی ندارند (در مورد دوره‌های Dual)
- وابستگی مالی به خانواده ندارند
- مسیری کوتاه و مطمئن را تا بازار کار طی می‌کنند
- شرایط پذیرش آسان است (دیپلم و مهارت زبان آلمانی)
مراحل اپلای برای رشته های آوسبیلدونگ آلمان
به لطف تغییر قوانین مهاجرتی آلمان در سال ۲۰۲۰ شانس پذیرش متقاضیان غیراروپایی در دوره‌های آوسبیلدونگ به مراتب بیشتر شده و متقاضیان از تمامی کشورهای جهان امکان شرکت در این دوره‌ها را پیدا کرده‌اند. اما مراحل اپلای برای رشته های آوسبیلدونگ آلمان چیست؟
در وهلهٔ اول این نکته را یادآور شویم که به عنوان یک متقاضی خارجی و غیراروپایی، باید زودتر از سایرین دست بجنبانیم. چرا که برخی از شرکت‌ها و کارفرمایان آلمانی، خیلی زود دست به کار می‌شوند و ممکن است یک سال پیش از شروع دوره، به دنبال کاندیداهای مناسب بگردند. حالا اجازه دهید که قدم به قدم با مراحل اپلای آوسبیلدونگ پیش برویم.
فراهم کردن مدارک لازم
باید مدارک دیپلم یا مقاطع بالاتر را تایید رسمی کرده و به آلمانی ترجمه کنید. پروسهٔ بررسی مدارک در خود آلمان و در ناحیه‌ای که قرار است زندگی کنید انجام می‌شود.
پیدا کردن دورهٔ مورد نظر و محل آموزش
برای پیدا کردن آوسبیلدونگ مناسب دو راه وجود دارد. یکی اینکه از ایران درخواست را ثبت کنید و جلسهٔ مصاحبه را بصورت آنلاین برگزار نمایید. مورد دیگر اینکه به آلمان سفر کرده و مصاحبهٔ حضوری داشته باشید.
ثبت درخواست ویزای آوسبیلدونگ
پس از فراهم کردن مدارک و پیدا کردن رشته و محل آموزش، کافیست که درخواست را از طریق سفارت آلمان و یا در خود کشور آلمان ثبت کنید و ۶۰ یورو به عنوان هزینهٔ انجام امور پذیرش بپردازید.
تسلط کافی به زبان آلمانی برای آوسبیلدونگ
تمام دوره‌های فنی و حرفه‌ای آلمان به زبان آلمانی برگزار شده و امتحانات آنها هم به زبان آلمانی گرفته می‌شوند. محیط کار هم از این قاعده مستثنی نیست و فقط در مواقع خاصی زبان انگلیسی به کارتان خواهد آمد. با این تفاسیر آشنایی با زبان آلمانی برای شرکت در این دوره‌ها کفایت نمی‌کند و تسلط نسبی متقاضی در حد B1 امری اجتناب‌ناپذیر است.
این نکته هم مد نظر داشته باشیم که هر چه مهارت زبانی فرد برای شرکت‌های آلمانی مهم است و هر چه بالاتر باشد، شانس بیشتری برای ادامهٔ همکاری (بعد از اتمام دوره) با کمپانی مورد نظرش خواهد داشت.
ویزای جستجوی کارآموزی در آلمان
خوشبختانه گزینهٔ دیگری هم برای پیدا کردن دوره و محل تحصیل مطلوب وجود دارد و آن دریافت ویزای جستجوی کارآموزی است که شما را از ماه‌ها گشتن به دنبال محل مناسب و کارفرمای مناسب معاف کرده و امکان بررسی شرایط را از نزدیک بوجود می‌آورد. همچنین با دریافت این ویزا، امکان ۱۰ ساعت کار به صورت هفتگی وجود دارد. مدارک و شرایط لازم برای دریافت ویزای کارآموزی به شرح زیر هستند:
- دیپلم دبیرستان
- مدرک زبان آلمانی سطح B2
- حداکثر سن ۲۵
- تمکن مالی ۶۰۰ تا ۷۰۰ یورو در ماه
- بیمه درمانی
- معرفی محل سکونت
- اقامت در آلمان بعد از پایان دوره های آوسبیلدونگ
خوشبختانه با گذراندن دوره‌های فنی و حرفه‌ای یا به قولی کارآموزی در آلمان، امکان ماندن در خاک این کشور و جستجوی کار وجود دارد. افرادی که دورهٔ خود را با موفقیت به پایان می‌رسانند، میتوانند مدت اقامتشان را یک سال افزایش داده و به دنبال شغل مطلوب بگردند و در حین جستجو به صورت تمام وقت مشغول کار باشند. به محض دریافت یک پیشنهاد شغلی، امکان ارتقای مجوز اقامت به نوع مجوز اقامت کاری مهیا می‌شود و فرد میتواند ویزای خود را برای مدت طولانی تمدید کند و بعد از گذشت ۲ سال اضافه و کار در آلمان، اقامت دائم این کشور را بگیرند.
آوسبیلدونگ پزشکی
این رشته آوسبیلدونگ با دستیاری پزشک و دندان پزشک سر و کار دارد و زمان به پایان رساندن دورهٔ آن تقریبا ۳ سال طول می‌کشد. فرد در این دوره در مطب یک پزشک عمومی، یا هر نهادی که خدمات پزشکی ارائه می‌دهد مشغول به کار و کسب تجربه شده کار با دستگاه های خاص پزشکی و کار تزریقات و پانسمان را می آموزد و دورهٔ خود را سپری می‌کند.
برای شرکت در این دوره داشتن سطح زبان B1 آلمانی ضروری است ودستمزدی در حدود ۹۰۰ یورو دریافت می‌کند. آوسبیلدونگ دستیاری دندانپزشک جزو آوسبیلدونگ دو گانه محسوب شده و مجموعا در 40 ساعت کلاس عملی و تئوری در هفته خلاصه می‌شود.
آوسبیلدونگ فیزیوتراپی
در بین رشته های آوسبیلدونگ آلمان رشتهٔ فیزیوتراپی یکی از موارد محبوب و مورد تقاضا است و به دلیل جمعیت افراد سالخورده در آلمان بازار کار بسیار خوبی دارد. افرادی که از فیزیک مناسب بدنی و سلامت کافی برخوردارند و به رشتههای درمانی و بهیاری علاقمند هستند میتوانند این رشته را دنبال کنند و از بابت درآمد و تضمین شغلی آسوده خاطر باشند.
این آوسبیلدونگ حدود ۳ سال طول می‌کشد و محتوای آن هم به صورت عملی و هم به صورت تئوریک تدریس می‌شود و بهتر است که شرکت‌کنندگانش در دروسی مانند زیست شناسی و ورزش و زبان آلمانی مهارت خوبی داشته باشند. در سال اول آوسبیلدونگ فیزیوتراپی دانشجویان با آناتومی بدن انسان و در سال دوم با کابردهای مختلف فیزیوتراپی آشنا می گردند و سال آخر را به آموختن انواع و اقسام بیماری‌های مختلف سپری می‌کنند.
آوسبیلدونگ پرستاری
آوسبیلدونگ پرستاری یکی از پردرآمدترین رشتههای کارآموزی در آلمان بوده و فرد کارآموز میتواند در طی سه سال گذراندن دوره به درآمد ماهیانهٔ ۱۲۵۰ یورو برسد. پیش از این آوسبیلدونگ پرستاری از کودکان و سالمندان در دو دوره مجزا برگزار می‌شد اما در حال حاضر در قالب یک دوره واحد تدریس می‌شود.
دانشجویان این دوره هم 40 ساعت در هفته مشغول کار و تحصیل هستند و دروس تئوری و عملی مانند زیست شناسی، بیوشیمی، ریاضی، زبان آلمانی تخصصی در رشته پرستاری، ورزش و حسابداری را طی می‌کنند. داشتن حداقل مدرک دیپلم و مدرک زبان آلمانی B2 برای دانشجویان آوسبیلدونگ پرستاری ضروری است. در شرایطی که کارآموز معدل خوبی داشته باشد و عملکرد برجسته‌ای از خود نشان دهد، مدت زمان این دوره به دو سال و نیم قابل کاهش است.
آوسبیلدونگ کامپیوتر و فناوری اطلاعات
یکی دیگر از رشته های آوسبیلدونگ آلمان در حوزهٔ کامپیوتر و IT بوده و زمان آن بین ۲ تا ۳ سال متغییر است. نوع دوره و مهارت کارآموز دستمزد وی را تعیین می‌کند اما طبق تغییراتی که در همین چند صباح اخیر در قوانین آلمان رخ داده، شرکت‌ها حق ندارند دستمزدی پایین‌تر از ۵۱۵ یورو به کارآموزان بپردازند.
در این دوره‌ها دروس برنامه‌نویسی مثل جاوا اسکریپت، جاوا، HTML5 و CSS همراه با اقتصاد و بازاریابی و زبان انگلیسی و بسیاری دروس دیگر به دانشجویان تدریس می‌شود. فارغ‌التحصیلان این دوره پتانسیل درآمد ماهانهٔ ۲۰۰۰ یورو را داشته و اگر موفق به دریافت مدرک ABITUR شوند میتوانند در دانشگاه و در قالب دوره‌های فاخ هوخ شوله ادامهٔ تحصیل دهند.
سوالات متداول دربارهٔ آوسبیلدونگ آلمان
آیا امکان شرکت در دوره‌های آسبیلدونگ برای ایرانیان وجود دارد؟
بله. طبق قوانین فعلی، شرکت در این دوره‌ها هیچ محدودیتی بر اساس ملیت ندارد.
دوره های آوسبیلدونگ آلمان چقدر طول می‌کشد؟
این دوره‌ها میتوانند بین دو تا چهار سال طول بکشند. اما مدت دو و نیم تا سه و نیم سال زمان مرسوم‌تری است.
برای دریافت اقامت دائم آلمان چند سال کار لازم است؟
هر فردی که در آلمان ۴ سال به صورت تمام وقت کار کند واجد دریافت اقامت دائم می‌شود.
چه مشاغلی برای رشته های آوسبیلدونگ پرطرفدارتر هستند؟
در متن مقاله به تعدادی از رشتههای پرطرفدار با درآمد مناسب اشاره کردیم و این موارد هر چند وقت یکبار دچار تغییر می‌شوند. اما به طور خلاصه رشتههایی مثل پرستاری، برقکاری، منشی‌گری، مکانیکی، فروشندگی و کارگر ساخت و ساز و خط تولید جزو موارد پرمتقاضی هستند.
برای جستجوی رشته های آوسبیلدونگ آلمان به کجا مراجعه کنم؟
وبسایت‌های www.ausbildung.de و www.azubi.de منابع خوبی برای تحقیق و جستجو هستند.
آیا برای دریافت ویزای آوسبیلدونگ تسلط کامل به زبان آلمانی ضروری است؟
داشتن مدارک B2 یا B1 در زبان آلمانی کفایت می‌کند. برخی از دوره‌ها هم هستند که فرد متقاضی را با زبان ضعیف می‌پذیرند و در خود آلمان روی تقویت زبانش کار می‌کنند.
آیا پذیرش در دوره‌های کارآموزی آلمان نیازمند به مدرک دانشگاهی و معدل خاصی است؟
خیر. مدرک دیپلم هم کفایت می‌کند.
آیا دوره‌های کارآموزی آلمان محدودیت سنی دارد؟
این مورد بسته به دوره‌های مختلف میتواند تفاوت کند اما برای برخی از آنها محدودیت سنی ۲۵ ساله و برای برخی ۳۵ و ۴۰ ساله برقرار است.
آیا پذیرش در این دوره‌ها نیازمند به سابقهٔ کار است؟
برای شرکت در دوره‌های آوسبیلدونگ نیازی به سابقه کار نیست.
برای ویزای آوسبیلدونگ در چه صورتی به اثبات تمکن مالی نیاز داریم؟
در شرایطی که قرارداد کاری با شرکت‌ها یا کارفرمایان آلمانی نداشته باشید و رشته‌ای که انتخاب کرده‌اید از نوع آموزشی یا Educational باشد.
غیر از ویزای آوسبیلدونگ یا کارآموزی، چه روش‌های دیگری برای مهاجرت به آلمان هست؟
مقالهٔ روش های مهاجرت به آلمان را مطالعه بفرمایید. در حال حاضر اگر شرایط سنی مناسبی داشته باشید، این کشور برای مهاجرت تحصیلی گزینه خوبی بشمار میرود.