هر ساله موسسات معتبری همچون QS و تایمز بهترین دانشگاه های اوکراین را مانند دیگر کشورهای برتر در حوزه نظام آموزشی معرفی می‌کنند تا متقاضیان مهاجرت تحصیلی به اوکراین بتوانند موسسه آموزشی مورد نظرشان را آسان‌تر برگزینند. تحصیل در اوکراین نیازمند دریافت «پذیرش تحصیلی» و پس از آن «ویزای تحصیلی» این کشور است؛ این کشور مستقر در اروپای شرقی میزبان خوبی برای دانشجویان بین‌المللی یا به عبارت کلی‌تر متقاضیان تحصیل در اوکراین است. جهت شناخت سیستم آموزشی اوکراین و همچنین بهترین دانشگاه های اوکراین تا پایان این نوشتار لتس گو یونی را همراهی کنید.
بهترین دانشگاه های اوکراین
برای انتخاب دانشگاه مورد نظر برای تحصیل در اوکراین می‌توان از آمار موسسات رتبه بندی دانشگاهی بهره جست تا از بهترین دانشگاه های اوکراین پذیرش تحصیلی دریافت کرد. موسسه رده‌بندی دانشگاه‌های جهانی QS در سال 2018 لیستی از بهترین دانشگاه های اوکراین ارائه داد که تا به اکنون نام 5 دانشگاه برتر این کشور تغییری نیافته است؛ این دانشگاه‌ها که هر ساله بر اساس معیارهای این موسسه مورد بررسی قرار می‌گیرند، اغلب در شهرهای بزرگ این کشور واقع شده‌اند. 5 دانشگاه برتر اوکراین عبارتند از:
دانشگاه ملی کارازین خارکف اوکراین
دانشگاه کارازین خارکف اوکراین (V.N.Karazin Kharkiv National University) بالاترین رتبه را در میان دانشگاه های اوکراین دارد و در رتبه‌بندی QS سال 2024 توانسته است خود را به رتبه 691-700 جهانی برساند. این دانشگاه که در شهر خارکف واقع شده است، به لحاظ قدمت هم دومین دانشگاه قدیمی این کشور برشمرده می‌شود. دانشگاه کارازین خارکف اوکراین در سال 1804 تاسیس شده است و در بر اساس شاخص دانشجویان بین‌المللی در منطقه EECA رتبه سوم را از آن خود کرده است.
دانشگاه کارازین خارکف اوکراین عضو انجمن بین‌المللی دانشگاه‌ها، انجمن دانشگاه‌های اروپایی و همچنین عضو پیوسته شبکه آموزش هسته‌ای اروپا و از موسسان انجمن دانشگاه‌های اوراسیایی و انجمن موسسات آموزش عالی اوکراین است. امروزه این دانشگاه در 20 دانشکده، 3 موسسه تحقیقاتی، کتابخانه، باغ گیاه‌شناسی و 3 موزه مشغول به فعالیت است. سالانه نزدیک به 16 هزار دانشجو موفق به دریافت پذیرش تحصیلی از دانشگاه کارازین خارکف اوکراین می‌شوند که از این جمعیت حداقل 4000 نفر دانشجوی بین‌المللی هستند.
دانشگاه ملی تاراس شفچنکو کی‌یف
دانشگاه ملی تاراس شفچنکو کی‌یف (Taras Shevchenko National University of Kyiv) که در رتبه‌بندی QS منطقه‌ای EECA رتبه 29ام و در رتبه‌بندی جهانی QS رتبه 681-690 را در سال 2024 به دست آورده است، در پایتخت کشور اوکراین، یعنی شهر کی‌یف جای دارد و اغلب با عنوان یکی از محبوب‌ترین دانشگاه‌های این کشور برشمرده می‌شود. رتبه‌بندی دانشگاه ملی تاراس شفچنکو کی‌یف بر اساس تنوع در ارائه رشته‌های تحصیلی 151-200 است. دانشگاه ملی تاراس شفچنکو کی‌یف با 227 موسسه آموزشی و علمی خارجی از 57 کشور دنیا قرارداد همکاری و شراکت دارد. سه پردیس این دانشگاه در بخش‌های مختلف کی‌یف قرار دارند و شامل پردیس اصلی، پردیس بین‌الملل و موسسه روابط بین‌الملل می‌شوند.
دانشگاه تاراس شفنچنکو یک دانشگاه پژوهشی کلاسیک و قدیمی است که چشم‌اندازش بر آموزش، پژوهش و نوآوری تاکید دارد. هسته اصلی ماموریت دانشگاه امر آموزش است، که قادر از متخصصان ماهری را در سطوح بسیار بالا تربیت کند تا حرف‌های زیادی برای گفتن در بازار کار داشته باشند. همین امر باعث شده است این دانشگاه، فناوری‌های اطلاعاتی نوین در آموزش و علم را به کار بگیرد، گسترش بدهد، تا بتواند در زمینه‌های اروپایی و جهانی هم در رشته آموزش، علوم و آی‌تی سرش را بالا بگیرد. جایگاه بالای پژوهش در این دانشگاه را می‌توان از دستاوردهای آکادمیک کارکنانش بازشناخت. سالانه بیش از 24 هزار دانشجو از این دانشگاه پذیرش تحصیلی دریافت می‌کنند که از این میان نزدیک به 1200 دانشجو از سایر کشورهای دنیا هستند.
دانشگاه ملی تکنیکال اوکراین، موسسه پلی‌تکنیک ایگور سیکورسکی کی‌یف
دانشگاه ملی تکنیکال کی‌یف (Igor Sikorsky Kyiv Polytechnic Institute) در سال 2024 در رتبه‌بندی جهانی QS رتبه 731-740 را از آن خود کرده است؛ در رتبه‌بندی QS منطقه‌ای EECA رتبه 128 را کسب کرده است. موسسه پلی‌تکنیک کی‌یف در سال 1885 تاسیس شده است و امروز با بیش از 36 هزار دانشجویی که در دو پردیس خود در کی‌یف و شهر اسلاووتیچ می‌پذیرد، از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های اوکراین به شمار می‌رود. این دانشگاه توانسته است در طول فعالیت خود ده‌های مهندس و دانشمند برتر را روانه جامعه کند که شاید برجسته‌ترینِ آنها سرگئی کارالیوف باشد.
دانشگاه تکنیکال کی‌یف که به اختصار NTU هم خوانده می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین موسسات آموزش عالی فنی در اوکراین به شمار می‌رود. در طول سابقة 130 ساله‌اش، این دانشگاه به بخشی جدایی‌ناپدیر از تاریخچه علمی، فنی، و فرهنگی اوکراین تبدیل شده است. این دانشگاه دارای 5 موسسه آموزشی-علمی، موسسه نظامی و 4 دانشکده است؛ 89 دپارتمان نیز در این دانشگاه مشغول به فعالیت هستند. موسسه‌های تحقیقاتی مولنیا و لونوسفر هم زیرمجموعه‌های این دانشگاه هستند.
دانشگاه دولتی سومی
دانشگاه دولتی سومی (Sumy State University) که در سال 1948 و در نزدیکی دریاچه زیبای چخا (Chekha) تاسیس شده است، هر ساله در میان 100 دانشگاه برتر اروپا و آسیای مرکزی قرار می‌گیرد. در سال 2024 رتبه QS منطقه‌ای این دانشگاه در EECA 103 بوده است و در رتبه‌بندی جهانی QS توانسته است رتبه 951-1000 را کسب کند. دانشگاه سومی که دارای سه ستاره در رتبه‌بندی QS است، توانسته است در دسته‌های زیر بالاترین امتیازها را کسب کند:
- آنلاین بودن
- آموزش
- مسئولیت اجتماعی
- جامعیت
دانشگاه سومی سالانه به بیش از 16 هزار دانشجو پذیرش تحصیلی اعطا می‌کنند که از این میان 1300 نفر از 50 کشور خارجی متفاوت آمده‌اند. مرکز فرهنگی بین‌المللی و انجمن رهبران جوامع خارجی بیش از 40 کارگاه خلاقانه، تیم ورزشی، استودیوی هنری کلوپ فیلم و عکاسی و ... از جمله ویژگی‌های این دانشگاه به شمار می‌روند. دانشگاه دولتی سومی تعداد زیادی از دوره‌های لیسانس و دکترای خود را به زبان انگلیسی برگزار می‌کند. این دانشگاه در کل 45 رشته تحصیلی متفاوت را به دانشجویان خود ارائه می‌دهد.
دانشگاه ملی واسیل استوس دونتسک
دانشگاه ملی واسیل استوس دونتسک (Vasyl’ Stus Donetsk National University) یک جامعة آکادمیک آزاد است که از یک پیشروی آموزشی، علمی و نوآورانه در اوکراین به شمار می‌رود. رتبه جهانی این مرکز در رتبه‌بندی جهانی QS در سال 2024 در بین 1500 دانشگاه برتر نبوده است اما در رتبه‌بندی QS منطقه‌ای به رتبه 251-300 دست پیدا کرده است. این دانشگاه در سال 1937 تاسیس شده است و در آن زمان فقط دارای دو دانشکده بود: تاریخ و فلسفه.
در سال 1965 اتفاقات مهمی در این موسسه رخ داد و وارد همکاری با دانشگاه دولتی خارکیف شد. بعدها در سال 2004، دانشگاه دونستک به فرایند بولوگنا پیوست و حالا دارای 9 دانشکده است: دانشکده ریاضیات و آی‌تی، دانشکده فیزیک و فناوری، دانشکده شیمی، دانشکده زیست‌شناسی، دانشکده فلسفه، دانشکده زبان‌های خارجی، دانشکده تاریخ، دانشکده اقتصاد و دانشکده حقوق. امروزه نزدیک به 10 هزار دانشجو در این دانشگاه مشغول به تحصیل هستند که نزدیک به 500 نفر از آنها را دانشجویان خارجی تشکیل می‌دهند.
بهترین دانشگاه های پزشکی اوکراین
بسیاری از متقاضیان تحصیل در اوکراین به دنبال دریافت پذیرش تحصیلی از رشته‌های زیرمجموعه علوم پزشکی هستند. فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها از دانشگاه های اوکراین مدرک MBBS دریافت می‌کنند؛ در واقع این مدرک به دانشجویان اجازه ادامه تحصیل و گذراندن دوران اینترشیپ را در تمام مراکز معتبر جهان می‌دهد. این گروه از دانشگاه های اوکراین به متقاضیان خارجی نیز پذیرش تحصیلی اعطا می‌کنند. در سال 2023 نام 5 موسسه آموزشی به عنوان بهترین دانشگاه های پزشکی اوکراین معرفی شد که عنوان برخی از آنها به گوش ما آشناست. بهترین دانشگاه های پزشکی اوکراین عبارتند از:
دانشگاه ملی کارازین خارکف V.N. Karazin Kharkiv National University
دانشگاه پزشکی کی‌یف Kyiv Medical University of UAFM
دانشگاه بین‌المللی پزشکی کارکف Kharkiv International Medical University
دانشگاه ملی پزشکی خارکف Kharkiv National Medical University
آکادمی ملی پزشکی دنیپروپتروسکی Dnipropetrovsk State Medical Academy
دانشگاه های اوکراین
با توجه به جمعیت بالای دانشجویان بین‌المللی در کشور اوکراین که در سال 2018 به 64 هزار نفر می‌رسید، شکی نیست که این کشور مقصدی محبوب در میان دانشجویانی است که از سرتاسر دنیا به دنبال محیطی چندفرهنگی برای ادامه تحصیل خود می‌گردند. اوکراین فرصت‌های علمی و رشته‌های تحصیلی متعدد و متنوعی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد و بسیاری از دانشگاه‌های این کشور دروس خود را به چندین زبان مختلف ارائه می‌دهند. دلایل بیشماری برای ادامه تحصیل در اوکراین وجود دارد، که از میان آنها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
• کیفیت مناسب آموزشی که در سطح جهانی به رسمیت شناخته می‌شود
• توسعه شخصی و چشم‌انداز وسیع به لطف تنوع فرهنگی بالای این کشور
• ارائه دوره‌های متعدد به زبان انگلیسی
• فرصت‌های شغلی فراوان در کنار استانداردهای بالای زندگی
• هیئت علمی بین‌المللی که تاکید بالایی بر روی آموزش عملی دروس دارند
• سهولت در پذیرش از طریق ویزای تحصیلی اوکراین
به علاوه، اوکراین عضو فعال فرایند بولونیا هم هست، چراکه تمام دانشجویان بین‌المللی دوست دارند مدارک اکتسابی آنها در دانشگاه‌ها در سرتاسر اروپا و کشورهای دیگر هم مورد تایید رسمی باشد. پذیرش تحصیلی بین‌المللی دیپلم تنها یکی از اهداف اصلی فرآیند بلونیا است که اوکراین هم در آن شرکتی فعال دارد. ایده تشکیل یک حوزه آموزشی منحصربه‌فرد در اروپا از سال 1986 شکل گرفت. قدیمی‌ترین دانشگاه اروپا در بلونیا به تمام دانشگاه‌های این قاره پیشنهاد داد منشور بزرگ دانشگاه‌ها (Magna Charta Universitarum) را بپذیرند. در سال 1988 این سند از سوی 80 دانشگاه به امضا رسید. از این لحظه بود که یک کنفرانس در بولونیا کلید خورد و 30 وزیر آموزش از کشورهای اروپایی «اعلامیه بلونیا» را پذیرفتند و ایجاد یک حوزه آموزش عالی اروپایی را فرایند بلونیا نامیدند.
اوکراین از سال 2005 به این منشور پیوسته است؛ چند تا از دانشگاه‌های این کشور هم عضو فرایند بلونیا شناخته می‌شوند. اهداف فرآیند بلونیا به صورت خلاصه عبارتند از:
- ارائه یک نظام شفاف و استاندارد برای مدارک تحصیلی
- تقسیم کردن روند اکتساب آموزش عالی در دو مرحله (لیسانس و فوق لیسانس)
- ارائه یک نظام متحد برای در نظر گرفتن ساعت دوره‌ها با استفاده از واحد‌های خاص
- تضمین فعالیت دانشجویان و استاندان با ایچاد فرصت‌های ادامه تحصیل برای آنها و همچنین کار در محیط‌های آکادمیک
- تضمین استانداردهای کیفی بالا برای آموزش عالی اروپایی با مستقل کردن دانشگاه‌ها از دولت‌های ملی
- بالا بردن تقاضای آموزش عالی از طریق همکاری بین دانشگاه‌های مختلف، پویاسازی دانشجویان و ارائه برنامه‌های تحصیلی، پژوهشی و آموزشی متناسب.
شرکت کردن اوکراین در فرایند بلونیا امتیاز بسیار بزرگی برای تمام دانشجویانی است که از دانشگاه‌های این کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند.
اوکراین نزدیک به 170 موسسه آموزش عالی وجود دارد که در برنامه‌های آموزشی مختلفی پذیرش تحصیلی صادر می‌کنند؛ تمرکز اصلی بسیاری از آنها بر روی قلمروی فناوری است. بسیاری از این دانشگاه‌ها استانداردهای جهانی را کسب کرده‌اند و همین امر انتخاب دانشگاه مناسب برای ادامه‌تحصیل را دشوار می‌کند.
گفتنی است که شهریه سالانه تحصیل در مقطع لیسانس در اوکراین، بسته به رشته مورد نظر بین 1200 تا 5000 دلار در سال خواهد بود. توجه داشته باشید که مقدار شهریه برای دوره‌هایی که به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند کمی بالاتر است. نیازی به ذکر هم نیست که دوره‌های پزشکی در این کشور شهریه بالاتری نسبت سایر رشته‌ها خواهند داشت.
شش نوع موسسه آموزش عالی در این کشور وجود دارد که هر کدام سطح تحصیلات و مدرک خاص خود را ارائه می‌دهند. سطوح لیسانس و بالاتر را موسساتی ارائه می‌دهند که بالاترین اعتبار را دارند و آنها را دانشگاه، آکادمی و هنرستان می‌نامند. هنرستان‌ها بیشتر به موضوع فرهنگ، هنر و موسیقی می‌پردازند. دانشگاه‌ها معمولا موضوعات میان‌رشته‌ای را تدریس می‌کنند و میزبان دپارتمان‌های تخصصی متنوع هستند، البته برخی از آنها در یک شاخه یا رشته تخصص ویژه دارند. آکادمی‌ها هم مانند دانشگاه‌های تک‌رشته‌ای عمل می‌کنند و بر روی یک شاخه خاص تمرکز دارند. رشته‌هایی که توسط موسسات تخصصی پوشش داده می‌شوند عبارتند از: فنی، پزشکی، کشاورزی، آموزش، فناوری (ساخت و ساز و حمل و نقل)، اقتصاد، فرهنگ (هنر و طراحی)، مراقبت سلامت و حقوق.
سیستم آموزشی دانشگاه های اوکراین
کشور اوکراین سابقه طولانی و درخشانی در آموزش عالی دارد و می‌توان ادعا کرد که اولین موسسات آموزش عالی این کشور در قرون شانزدهم و هفدهم در این کشور تاسیس شدند. در سال 1991، این کشور شروع به اصلاح و مدرنیزه کردن نظام آموزشی خود کرد و امروزه دوره‌های آموزشی مقاطع دانشگاهی این کشور، ترکیبی بی‌نظیر از آموزش آکادمیک و آموزش عملی هستند. از سال 2002، قانون آموزش عالی این کشور چهارچوبی برای تحصیل در اوکراین وضع کرده است که چهار سطح مختلف را شامل می‌شود؛ مقاطع اصلی تحصیلی در اوکراین به شرح زیر است:
متخصص مبتدی (دیپلم): در این سطح، دانشجویان بعد از تکمیل معادل دوره راهنمایی، می‌توانند با دو تا سه سال تحصیل مدرک دیپلم کسب کنند.
لیسانس: سطح لیسانس تمرین، دانش و مهارت دانشجو را در زمینه‌های مختلف مانند اقتصاد، مهندسی، هنر و ... ارزیابی می‌کند. گذراندن این دوره حدود 4 سال طول می‌کشد و پس از آن مدرک لیسانس به دانشجو اعطا می‌شود؛ این مدرک اولین سطح از آموزش عالی بنیادین دانشگاه های اوکراین به شمار می‌رود. جهت تحصیل در این دوره باید ابتدا نامه پذیرش تحصیلی از دانشگاه دریافت کرد و پس از آن برای ویزای تحصیلی اوکراین درخواست داد.
متخصص لیسانس: این سطح بالاتر از لیسانس است و نیاز به یک سال تحصیلات تکمیلی دارد و دوره تخصصی لیسانس را با واحدها و دروس بیشتر تکمیل می‌کند. این دوره که نیاز به دریافت پذیرش تحصیلی جداگانه دارد، برای برخی رشته‌ها برگزار می‌شود.
فوق لیسانس: مدرک فوق‌لیسانس در اوکراین تفکر مبتکرانه در یک حوزه تخصصی را نشان می‌دهد و دانش به دست آمده از دوره‌های قبلی را بیشتر تقویت می‌کند. دانشجویان فوق لیسانس پس از دریافت پذیرش تحصیلی و آغاز دوره تحصیلی، باید با جمع‌آوری داده‌ها و تجزیه آنها، مقاله‌ای تحویل بدهند و به این ترتیب آموزش عالی خود و به عبارت کلی‌تر فرآیند تحصیل در اوکراین تکمیل کنند.